Не существует в мире грека, который не знал бы истории своей великой Родины с ее взлетами и падениями, не знал бы дат ее печалей и радостей. И одна из самых радостных среди этих дат – день Успения Божией Матери, который греки веками отмечают, посещая дорогие для себя святыни.
В октябре 2008 г. мне довелось познакомиться с прекрасным человеком Иваном Саввиди – политиком, меценатом, президентом греческих общин России, координатором Периферии Всемирного Совета Греков (САЕ) стран бывшего СССР. Продолжение знакомства с И.Саввиди не заставило себя долго ждать: 15 августа 2009 г., в день паломничества понтийских греков к святыням монастыря Панагия су Мела, наша встреча состоялась вновь.
Патриотизм и меценатство Ивана Саввиди помогли многим потомкам понтийских греков осуществить мечту их дедов – вернуться в родной Трапезунд. Лично для меня и, я уверен, для других паломников это было волнующим событием – приехать в места, где родились наши деды, где они росли, мечтали и планировали свое будущее. И где их мечтам не суждено было сбыться – они стали жертвами предательства, свидетелями и жертвами геноцида, истребления своего мира.
С годами, становясь мудрее, осознаешь, через какие тяжелые испытания прошли наши предки в не столь далекие 1915-1923 гг. в Понте, Константинополе, Смирне, а затем и на чужбине. Тоску по великой Родине они пронесли через всю свою жизнь, рассказывая своим детям и внукам о Понте – одном из красивейших уголков земли, о погибших родных и близких, о похищенной истории, грабежах и разрушении башибузуками их исторических, духовных, культурных и материальных ценностей.
Поверьте, наши деды ничего не преувеличили! Я увидел то, о чем они мне рассказывали – увидел красоты и святыни Понта. В какой-то момент мне показалось, что я уже был здесь – в Понте, где должен был родиться. К сожалению, моя эйфория продолжалась недолго. Ибо, несмотря на то что я хорошо знаю турок и ничуть не сомневался в том, что против нас будут устроены провокации, взять себя в руки и посмотреть на все отвлеченным взглядом – оказалось очень непросто.
Так что же мне не понравилось в турецком Трабзонском вилайете? Почему мои приятные впечатления от красот монастыря Панагия су Мела переросли в возмущение?
Мне, православному греку, в этот день нанесли глубокое оскорбление! Прежде всего – священников моей церкви на таможне аэропорта Трапезунд заставили снять церковную одежду, потребовав снять также и православные кресты. Представители местных властей заявили, что священникам запрещается появляться на улицах в рясах. Было запрещено ранее оговоренное гуляние, приуроченное к церковному празднику, под запретом оказались музыкальная аппаратура, инструменты, греческие понтийские национальные костюмы, предназначенные для тех, кто должен был выступить на празднике.
Прилегающие к монастырю Панагия су Мела территории турки превратили в базар, а вход в монастырь сделали платным. В день Успения Божией Матери и в монастыре, и в его окрестностях сотни сотрудников турецких служб безопасности делали все от них зависящее, чтобы испортить верующим православный праздник. Не разрешали фотографироваться, не разрешали креститься и зажигать свечи, а уже зажженные – тушили. Видимо, именно так турки понимают мусульманскую толерантность. Тем не менее, несмотря на запреты, мне все-таки удалось зажечь свечу, взятую с собой из Первопрестольного Эчмиадзина, и она догорела до конца!
Почему нам, грекам, чья страна является членом ЕС, турки-мусульмане запрещают молиться в наших монастырях, а мы не можем запретить мусульманам в Европе и повсюду строить тысячи своих мечетей? Отвечу: потому что мы – не турки! А турок, увы, остается турком, нося это уже ставшее нарицательным имя, данное представителям проживающего на армяно-греческой территории населения. И зачем им вступать в ЕС? Разве что для его оккупации в будущем, как они это сделали с Республикой Кипр – членом ЕС, оккупировав 37% его территории!
Анализируя свои впечатления от увиденного, я еще раз убеждаюсь в своей тысячекратной правоте, когда каждое 19 мая в Армении на митинге памяти геноцида понтийских греков в Османской Турции призываю не только к признанию Геноцида и покаянию, но и к возвращению духовно-культурных, исторических и других ценностей их истинным владельцам.
Я слишком хорошо знаю историю своего народа, и мне дорога память моих предков. Я знаю, был геноцид! Но до сегодняшнего дня ни одно поколение руководителей Турции это не признало и не покаялось за преступления своих предков перед греками, армянами, ассирийцами и многими другими народами. И никакие эмиссары ЕС и США, известные своими симпатиями к сегодняшней Турции и ее руководству, не смогут убедить меня в том, что это уже не та, известная миру своим преступным прошлым страна, а якобы состоявшееся светское, цивилизованное и демократическое государство.
Пока имеет место все то, что я видел своими глазами, никто не сможет меня в этом убедить. Турок для меня навсегда остается варваром, и боится он только духовного пробуждения потомков истребленных им народов. Именно поэтому идеологи пантюркизма устраивали и устраивают провокации против паломников в монастырь Панагия су Мела.
Эд. Полатидис (Полатов),
председатель организации греков
Армении и Карабаха “Патрида”,
монастырь Панагия су Мела
Ηρθα εκει, οπου επρεπε να ειχα γεννηθει
Δεν υπάρχει στη γη Ελληνας που να μην ξέρει την ιστορία της Μεγάλης του Πατρίδας, με τις ακμές και τις παρακμές της, που να μην ξέρει τις ημερομηνίες της θλήψης και της χαράς. Και μεταξύ αυτών των ημερομηνιών, μια από τις πλέον χαρμόσινες είναι η μέρα της Κοίμησης της Θεοτόκου, την οποίαν οι Ελληνες αιώνες τη γιορτάζουν, επισκεπτόμενοι ιερούς γι αυτούς τόπους.
Ετσι τον Οκτώβριο του 2008 μου ήταν γραφτό να γνωριστώ με έναν υπέροχο άνθρωπο, τον Ιβάν Σαββίδη – πολιτικό, Μαικήνα, Πρόεδρο των Ελληνικών Κοινοτήτων της Ρωσίας, συντονιστή της Περιφέρειας των χωρών της πρώην ΕΣΣΔ του Παγκόσμιου Συνδέσμου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ). Και είχα άλλη μια αφορμή να ευχαριστήσω το Θεό για την ευμενή προς εμένα συμπεριφορά Του, για τις επιτυχίες και τις δοκιμασίες που μου στέλνει, για τους παλιούς και νέους φίλους. Η συνέχεια της γνωριμίας με τον Ι. Σαββίδη δεν περίμενε και πολύ, μέχρι τις 15 Αυγούστου 2009, την ημέρα της προσκίνησης των Ελληνοποντίων στο ιερό μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά του Πόντου, όπου και ξανασυναντηθήκαμε.
Ο πατριωτισμός και η μαικηνεία του Ιβάν Σαββίδη βοήθησε πολλούς απογόνους Ελληνοποντίων να πραγματοποιήσουν την ελπίδα των παππούδων τους, να επιστρέψουν στην πατρική Τραπεζούντα. Προσωπικά για μένα, και είμαι σίγουρος και για άλλους προσκινητές, αυτό ήταν συγκινητικό περιστατικό – το να βρεθούμε στον τόπο όπου γεννήθηκαν οι παππούδες μας, όπου αυτοί μεγάλωσαν, ονειρευόντουσαν και σχεδίαζαν το μέλλον τους και όπου δεν ήταν γραφτό να το πραγματοποιήσουν – κατέστησαν θύματα προδοσίας, μάρτυρες και θύματα γενοκτονίας, εξόντωσης του κόσμου τους.
Με τα χρόνια γίνεσαι σοφότερος και αντιλαμβάνεσαι τις βαριές δοκιμασίες που πέρασαν οι πρόγονοί μας στα μη μακρινά χρόνια 1915 – 1923 στον Πόντο, στην Κωνσταντινούπολη, στη Σμύρνη και μετά στα ξένα. Το νόστο της Μεγάλης Πατρίδας τον κουβάλησαν όλη τους τη ζωή, διηγώντας για τον Πόντο, έναν από τους ωραιότερους τόπους της γης, για τους σκοτωμένους δικούς τους, για την κλεμμένη ιστορία, τις λεηλασίες και τις καταστροφές των μπασιμποζούκιδων, τις ιστορικές, πνευματικές, πολιτιστικές και υλικές αξίες τους.
Πιστέψτε, οι παππούδες μας τίποτε δεν μεγαλοποιούσαν! Είδα αυτά που μου διηγούσαν, είδα τις ομορφιές και τα ιερά του Πόντου. Σε μια στιγμή ένοιωσα πως κάποτε είχα ξαναβρεθεί εδώ, εδώ στον Πόντο, όπου έπρεπε να είχα γεννηθεί. Δυστυχώς η ευφορία μου δεν κράτησε για πολύ. Και μολονότι που γνωρίζω καλά τους Τούρκους και τη νοοτροπία τους και δεν αμφέβαλα πως εναντίον μας θα γίνουν προβοκάσιες, να κρατήσω την ψυχραιμία μου και να παρακολουθήσω αφηρημένα τα γεγονότα μού ήταν πολύ δύσκολο.
Ετσι λοιπόν, τι δεν μου άρεσε στο τουρκικό βιλαέτο της Τραπεζούντας; Γιατί οι ευχάριστες εντυπώσεις από τις ομορφιές της Μονής της Παναγίας Σουμελά μετατράπηκαν σε αγανάκτηση;
Επειδή μένα, τον Ορθόδοξο Ελληνα, εκείνη την ημέρα μού πρόσβαλαν την τιμή και την αξοπρέπειά μου! Κατ’ αρχήν στους ιερούς της εκκλησίας μου, στο τελωνείο της Τραπεζούντας, υποχρέωσαν να βγάλουν τα ράσα τους, όπως επίσης και τους σταυρούς της Ορθοδοξίας. Οι εκπρόσωποι των τοπικών αρχών δήλωσαν πως στους κληρικούς απαγορεύεται να εμφανίζονται στους δρόμους με τα ράσα. Απαγορεύτηκε η προγραμματισμένη πανήγυρης, αφιερωμένη στην εκκλησιαστική γιορτή, υπό απαγόρευση βρέθηκαν οι μουσικές συσκευές, τα όργανα, οι ελληνοποντιακές εθνικές ενδυμασίες, προορισμένες για όσους θα παρουσιαζόντουσαν στη γιορτή.
Τις παρακείμενες εκτάσεις της Μονής της Παναγίας Σουμελά, οι Τούρκοι τις μετάτρεψαν σε παζάρι, ενώ η είσοδος στη Μονή χρεώνεται. Ανήμερα της Κοίμησης της Θεοτόκου, όπως εντός, έτσι και στα περίχωρα, εκατοντάδες υπηρεσιακοί της τουρκικής ασφάλειας έκαναν τα πάντα για να χαλάσουν τη γιορτή των ορθόδοξων πιστών. Απαγόρευαν τη λήψη φωτογραφιών, το σταυρό και το άναμα κεριών, έσβηναν τα ήδη αναμμένα. Φαίνεται έτσι οι Τούρκοι αντιλαμβάνονται τη μουσουλμανική ανοχή. Μολαταύτα και παρά τις απαγορεύσεις, εγώ κατάφερα να ανάψω κερί, που το είχα αγοράσει από τον Καθερδρικό Ναό του Ετσμιατζίν, και αυτό άναψε μέχρι το τέλος του!
Γιατί σε μας τους Ελληνες, που η χώρα μας είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι Τούρκοι μουσουλμάνοι απαγορεύουν την προσευχή στα μοναστήρια μας, ενώ εμείς δεν μπορούμε να απαγορεύσουμε σ’ αυτούς να αναγείρουν τις εκατοντάδες των τζαμιών τους; Να απαντήσω: επειδή δεν είμαστε Τούρκοι! Ενώ ο Τούρκος, δυστυχώς, παραμένει Τούρκος – κοινή ονομασία όλων αυτών που κατοικούν σήμερα στις αρμενο – ελληνικές εκτάσεις. Αυτοί ούτε που κατάφεραν να μετατραπούν σε έθνος! Και γιατί θέλουν να μπούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση; Μα για να την κατακτήσουν στο μέλλον, όπως έκαναν και με το μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης – την Κυπριακή Δημοκρατία, κατακτώντας τα 37% της έκτασής της!
Αναλύοντας τις εντιπώσεις μου από όσα είδα, για ακόμα μια φορά βεβαιούμαι στο χιλιαπλάσιο δίκηο μου, όταν κάθε 19-η Μαΐου, στην Αρμενία, στο συλλαλητήριο μνήμης της γενοκτονίας των Ελληνοποντίων στην Οθωμανική Τουρκία, εγώ καλώ όχι μόνο στην αναγνώριση της γενοκτονίας και στη μετάνοια, αλλά και στην επιστροφή των πνευματικών – πολιτιστικών, ιστορικών και των άλλων αξιών στους πραγματικούς τους κυρίους.
Εγώ πάρα πολύ καλά γνωρίζω την ιστορία του λαού μου, και για μένα είναι ακριβή η μνήμη των προγόνων μου. Ξέρω, υπήρξε γενοκτονία! Ομως ως και σήμερα καμία γενιά ηγετών της Τουρκίας δεν αναγνώρισε και δεν μετανόησε για τις θηριωδίες των προγόνων τους επί των Ελλήνων, Αρμενίων, Ασσυρίων και πολλών άλλων εθνών. Και κανένας εμισσάρος της Ευρωπαϊκής Ενωσης ή των ΗΠΑ, γνωστοί για τις συμπάθειες τους προς τη σημερινή Τουρκία και την ηγεσία της, δεν μπορούν να με πείσουν, πως αυτή δεν είναι πλέον η γνωστή στον κόσμο χώρα με το βεβηλωμένο παρελθόν της, αλλά πως είναι ένα δημιουργημένο κοσμικό, πολιτισμένο και δημοκρατικό κράτος.
Καθ’ όσον θα υπάρχει αυτό που είδα με τα μάτια μου, κανένας δεν μπορεί να με μεταπείσει. Ο Τούρκος για μένα για πάντα θα παραμείνει αγροίκος, ο οποίος φοβάται μόνο από την πνευματική αφύπνηση των απογόνων των εξοντωμένων από αυτόν λαών. Και γι αυτόν το λόγο οι ιδεολόγοι του παντουρκισμού διοργάνωναν και διοργανώνουν προβοκάσιες έναντι των προσκινητών της Μονής της Παναγίας Σουμελά.
Ο Πρόεδρος
της Οργάνωσης «Πατρίδα» των Ελλήνων Αρμενίας και Καραμπάχ
